Hamilelikte Ultrasonografi; Bebeğim Normal Mi?

Gebelikte herhalde anne ve babanın en büyük endişesi ve aklındaki en önemli soru "bebeğimiz normal mi?" sorusudur.

Özellikle 22-24. gebelik haftaları bebeğinizin yapısal (anatomik) kusurlarının ultrasonografide tespiti açısından çok önemlidir. Yaşamla bağdaşmayan bazı problemlerin bu haftalarda tespit edilmesi ile sağlıksız bir bebeğin doğumunun engellenebilmesi yapılacak detaylı bir ultrasonografi ile mümkündür. Bu nedenle bu ayki gebelik yazımın özünü gebelikte ultrasonografi oluşturacak.

Ultrasonografi nedir?
Ultrasonografi insan kulağının duyamadığı yüksek frekanslı ses dalgalarının dokuya gönderilmesi ve dokulardan yansıyan ses dalgalarının ultrasonografi cihazında çözümlenmesi esasına dayanan bir görüntüleme yöntemidir. Bu şekilde karaciğer, böbrekler ve kalp gibi iç organlar incelenebilir, anne karnındaki bebeğin (fetus) değerlendirilmesi yapılabilir.
Ultrasonografi anne ve fetus sağlığına zararlı mıdır?
Ultrasonografi cihazı ses dalgaları ile çalışmaktadır ve “güvenilir” olarak tanımlanmaktadır. Röntgen filmi ya da tomografi de olduğu gibi radyasyona maruz kalınmaz.
Kim tarafından yapılmalıdır?
Ultrasonografi ile fetusun değerlendirilmesi bu konuda yetişmiş ve bilgili doktorlar tarafından uygun ekipmanlar kullanılarak yapılmalıdır. Değerlendirme tıbbi gerekliliğin (endikasyon) olduğu durumlarda ve belirli gebelik haftalarında yapılır.
Gebelik sırasında ultrasonografi yapılması gerekli midir?
Ultrasonografi gebelik muayenesinin bir parçasıdır, ancak gebelik takibi ultrasonografi ile yapılmaz. Gebelik tabibinde esas olan annenin sağlığıdır. Anne sağlığının önemli belirleyicileri olan, tansiyon ve kilo ölçümü, kan sayımı ve idrar analizi gibi tetkikler öncelikle yapılmalıdır.
Ultrasonografi neden yapılmaktadır?
Ultrasonografi gebeliğin belirli haftalarında veya endikasyon varlığında gebenin şikayetlerine göre herhangi bir zaman yapılabilir.
İlk haftalar: Gebelik yaşının doğrulanması, fetus sayısının belirlenmesi
10-14. gebelik haftaları: Fetal yaşın belirlenmesi, ense saydamlığı (NT), ve burun kemiği ölçümü, kalp atımının sayılması, çoğul gebeliklerde plasentanın değerlendirilmesi
16-18. gebelik haftaları: Fetal yaşın belirlenmesi
22-23. gebelik haftaları: Fetal yapısal değerlendirme ve anomali taraması, rahim ağzı (serviks) boyunun ölçülmesi, plasentanın serviksle olan ilişkisinin değerlendirilmesi, fetal yaşın belirlenmesi
32. gebelik haftası: Fetal gelişimin ve fetusun içinde bulunduğu sıvının (amnion), fetal durumun değerlendirilmesi
Bu haftalar dışında da gerekli durumlarda (erken doğum eylemi, vajinal kanama, fetal hareketlerde azalma gibi) ve doktorunuzun uygun gördüğü aralıklarla ultrasonografik değerlendirme yapılabilir.
Vajinal ultrasonografi zararlı mı?
Vajinal ultrasonografi anneye ya da fetusa zarar veren bir işlem değildir. Enfeksiyon, düşük ya da erken doğum yol açmaz, aksine düşük tehlikesi ya da erken doğum riskinin değerlendirilmesinde plasentanın serviks ile olan komşuluğunun araştırılmasında kullanılır. Ayrıca kural olmamakla birlikte ilk üç ay içinde gebeliğin tanısı, sayısı, embriyonun (ilk 12 haftada bebek) kalp atımlarının sayılması ve dış gebelik olup olmadığının tespitinde kullanılmaktadır.
Üç boyutlu ultrason tarama yapılırken daha iyi sonuç verir mi?
Cevabım hayır. Üç boyutlu ultrasonografi ile sizi sevindirmek ve bebeğinizin güzel fotoğraflarını verebilmek mümkün. Ancak yapısal (anatomik tarama) bebeğinizin sadece dış görünüşünün değil, tüm iç organlarının, uzuvlarının değerlendirilmesine dayanır. Beyin ve beyincik, dudak damak, gözler ve lensler, çene, göğüs kafesi, kalbin odacıkları ve karıncıkları, kalpten çıkan büyük damarlar, diyafram, mide, böbrekler, karın duvarı, idrar torbası, cinsel organ, uyluk ve baldır kemikleri, ayaklar, kollar ve eller, parmak sayıları, omurga ve yapısı 20-24. gebelik haftaları arasında yapılan ultrasonla değerlendirilmektedir. Erken doğum riskinin tahmini için serviks (rahim ağzı) uzunluğunun değerlendirilmesi ve gebelikte hipertansiyon riskinin belirlenebilmesi için rahim damarlarının Doppler ile tetkiki de bu haftalarda yapılmaktadır. Plasentanın yerleşimi ve yapısı da değerlendirilir.
Yapısal tarama yapıldıktan sonra artık eğlenmek ve bebeğinizi görmek sizin de hakkınız. Artık 3 boyutlu ultrasonda bebeğinizi izleyebilirsiniz.
Ultrasonografi ile fetusa ait tüm problemlerin tanısı konulabilir mi?
Ultrasonografi fetusun sağlığı hakkında bize önemli bilgiler vermektedir. Ancak fetusun tüm problemlerinin ultrasonografi ile tanısı mümkün değildir. Tüm gebeliklerin %3’ünde fetusta bir yapısal anomali tespit edilebilir. Mevcut problemin ciddiyeti, fetustaki hastalığın yapısal olarak bebekte belirtiye yol açması doğru tanıda önemlidir. Anomali tanısı operatörün tecrübesine ve kullanılan ekipmana bağlıdır. Bebekte doğum sonrası bir anomali tespiti doktorun gebelik süresince yaptığı sonografilerde anomaliyi atladığı anlamına gelmez. Bazı yapısal problemlerin tanısı da ancak gebeliğin son aylarında mümkün olabilmektedir. Ultrasonografide anomali tespit olasılığı operatörün tecrübesine ve ekipmanların teknik özelliklerine göre %28 ile %80 arasında değişmektedir.
Sonuç olarak gebelik sırasında yapılan ve normal olarak rapor edilen ultrasonografi incelemesi o sırada yapılan gözlemde bir sorun tespit edilmediğinin ifadesidir. Perinatoloji (gebelik ve problemleri ile ilgili bilim dalı) ile ilgilenen doktorlar tarafından yapılan ultrasonografide bile anomalilerin %100 doğrulukla tanınması mümkün değildir. Ultrasonografik tanı yapısal problemlerle ilgilidir, Akdeniz anemisi, kistik fibröz gibi hücresel düzeydeki hastalıklar ultrasonografi ile tanınmamaktadır. Şüpheli durumlarda ikinci bir görüş istenebilir.
Gebeliğinizin yarısından fazlasını geride bıraktınız. Doğuma hazırlık için düzenlenen kurslara katılmak için en iyi zamandasınız. Bol bol okuyun!, uyuyun ve düzenli egzersiz yapın. Sağlıklı günler dilerim.
Bebeğiniz ne durumda?
20. hafta
Dişler dişetlerinin altında oluşuyor, kirpikler ve kaşlar çıkıyor. Ağırlığı 300 gr ve boyu 16 cm.
21. hafta
Ağırlığı 400 gr ve boyu 28 cm. Saçlar ve tırnaklar oluşmaya başladı.
22. hafta
Ağırlığı 500 gr ve boyu 30 cm, kalbinizi, barsak ve mide seslerini duyabiliyor ve muhtemelen bu sesler onu rahatlatıyor.
23. hafta
Ağırlığı 600 gr ve boyu 32 cm. Bebeğinizin çişinin içinde yüzdüğünü ve çişini içtiğini biliyor muydunuz? Bebeğin içinde yüzdüğü amniyon sıvısının büyük bölümünü bebeğin idrarı oluşturmaktadır. Bu sıvı 3-4 saatte bir yenilenmektedir.
Benim için önemli!

20. hafta
Sık idrara çıkma; vücudunuzdaki sıvı miktarı artıyor, size düşen sıvı almak, bol sıvı alın ve bol bol idrara çıkın. Bebeğinizin büyümesi ile karın içinde barsaklarınız yer değiştirir ve mesaneye baskı artar. Sindirim problemlerini azaltmak için sık ve az miktarda yemeye dikkat edin. Tetanoz aşısı yaptırabilirsiniz.
21. hafta
Yürüyüş ve yüzme, 30 dakika ve 1 saat, fit anne ve kolay doğum. Kural kendinizi yormadan ve zorlamadan yapmanız. Doğum öncesi kurslarına başlamak için ideal zamanlama.
22. hafta
Tarama ultrasonografisi. Bebeğinizin yapısal değerlendirmesi için randevu alınız
23. hafta
Gezin ve bu günlerin keyfini çıkarın
24. hafta
Tetanoz aşısı için rapel zamanı
Op. Dr. Bora Cengiz
boracengiz@bahceci.com
Bahçeci Kadın Hastalıkları & Doğum Teşhis ve Tedavi Merkezi